Zakrzepica – niebezpieczny zakrzep krwi

Czym jest zakrzep?

Tworzy się na ścianie uszkodzonego naczynia, które może zostać uszkodzone ręcznie (różne urazy) lub pęknąć na skutek małej elastyczności naczynia. Krwawienie zostaje zatrzymane dzięki utworzeniu się w miejscu uszkodzenia czopu pierwotnego – skrzepu. Zator, który najczęściej tworzy się w uszkodzonym naczyniu. Powstaje z płytek krwi (trombocytów), czerwonych krwinek, które zostają uwięzione w sieci fibryny - nierozpuszczalnego białka, które zapewnia zestalenie się skrzepu. W miejscu urazu tworzy się pierwotny skrzep krwi, który zatrzymuje krwawienie. Proces ten jest normalnym elementem obrony organizmu, ale jeśli wymknie się spod kontroli, pojawia się problem w postaci zakrzepicy.

Zakrzep jest to stały skrzep krwi. Zakrzep zwęża światło naczynia (przekrój poprzeczny naczynia), przepływ krwi musi zostać przyspieszony, aby dostarczyć do narządu taką samą objętość krwi. Przyspieszony przepływ krwi zmusza serce do cięższej pracy i powoduje wzrost ciśnienia krwi. Najniebezpieczniejsze jest przedostanie się skrzepu do krwiobiegu. Dlatego też, gdy zakrzep odrywa się i przemieszcza się wraz z krwią, może spowodować zablokowanie ważnych naczyń, co może prowadzić do poważnych schorzeń, takich jak zawał mięśnia sercowego lub zatorowość płucna.

Jakie są przyczyny zakrzepicy?

Zakrzepica występuje, gdy w naczyniu tworzy się zakrzep, czyli skrzep krwi, który blokuje lub zwęża przepływ krwi. Przyczyn zakrzepicy jest wiele i często występują one łącznie. Najczęściej wymieniane są następujące czynniki:

• Uszkodzenie ściany naczynia

Może to być spowodowane uszkodzeniem mechanicznym na skutek urazu, zabiegu chirurgicznego lub zapalenia naczynia. Dzieje się tak, gdy w wyniku urazu tworzy się skrzep krwi, którego zadaniem jest zatamowanie krwawienia.

• Spowolniony przepływ krwi

Typowe na przykład przy długim siedzeniu, leżeniu (po operacji, w podróży), przy chorobach serca lub gdy słabnie pompa mięśniowa w nogach.

• Zwiększone krzepnięcie krwi

Może być wrodzona (zaburzenie genetyczne) lub nabyta – na przykład w przypadku niektórych nowotworów, w wyniku stosowania antykoncepcji hormonalnej, w czasie ciąży, po porodzie lub na skutek odwodnienia.

• Słaba elastyczność ściany naczyniowej

U osób starszych lub cierpiących na choroby naczyń krwionośnych ściana naczynia krwionośnego może być bardziej podatna na uszkodzenia, co powoduje powstanie przestrzeni do tworzenia się zakrzepu.

Jakie są objawy i rodzaje zakrzepicy?

Zakrzepica może objawiać się w różny sposób, w zależności od tego, gdzie znajduje się skrzep (zakrzep krwi). Niektóre formy choroby są łagodne i bezobjawowe, inne natomiast mogą zagrażać życiu. Wczesne rozpoznanie objawów zakrzepicy jest kluczem do skutecznego leczenia.

Najczęstsze objawy zakrzepicy

• Obrzęk i płyn w obszarze dotkniętym chorobą – typowe zwłaszcza dla zakrzepicy w nodze, często jednostronnej
• Wrażliwość na dotyk i kłujący ból przy ruchu – ból może nasilać się podczas chodzenia lub dotyku
• Cieplejsza skóra w porównaniu do reszty ciała – oznaka reakcji zapalnej wokół skrzepu
• Widoczne żylaki – dotknięte chorobą żyły mogą być widoczne i napięte
• Mrowienie, swędzenie lub drętwienie kończyn – często związane z uciskiem zakończeń nerwowych
• Przebarwienia skóry – niebieskawy, fioletowy odcień lub niewyjaśnione siniaki.

Nietypowe objawy zakrzepicy

• Złe samopoczucie i niewyjaśnione osłabienie – organizm reaguje na niedobór utlenowanej krwi
• Nudności bez wyraźnej przyczyny – mogą być związane z ogólnym słabym krążeniem
• Osłabiona percepcja i zamglenie umysłu – problemy z koncentracją, dezorientacja
• Problemy ze wzrokiem lub ból za okiem – szczególnie w przypadku zakrzepicy żył mózgowych
• Rzadko występują napady padaczkowe – w ciężkich postaciach zakrzepicy ośrodkowego układu nerwowego.

2 rodzaje zakrzepicy:

• zakrzepica żylna

Najczęściej atakuje kończyny dolne. Typowymi objawami zakrzepicy w nodze są obrzęk, ból, ciepło i uczucie ucisku w łydce. Jest to zablokowanie żyły przez skrzeplinę.

• zakrzepica tętnicza

Nastáva, keď krvná zrazenina zablokuje tepnu, ktorá prenáša okysličenú krv zo srdca do tela.

W zależności od miejsca występowania wyróżniamy następujące rodzaje zakrzepicy:

• Zakrzepica żył głębokich

Najczęstszy rodzaj zakrzepicy, odpowiadający za około 90% przypadków. W głębokich żyłach nóg tworzy się zakrzep.

• Zakrzepica dłoni

Zdarza się to rzadziej, ale może wystąpić na przykład: po wlewach, cewnikach lub powtarzającym się obciążeniu ramienia. Pojawia się obrzęk, tkliwość, mrowienie lub niebieskawe przebarwienie kończyny.

• Zakrzepica płuc (zatorowość płucna)

Najbardziej niebezpieczna postać choroby występuje, gdy skrzeplina odrywa się i dociera do płuc. Do objawów należą: duszność, przyspieszone tętno, ból w klatce piersiowej, kaszel (czasami z krwią) lub utrata przytomności.

• Zakrzepica naczyń mózgowych (mózgowych)

Może spowodować udar (niedokrwienny), który objawia się osłabieniem kończyn, zaburzeniami mowy, zawrotami głowy lub paraliżem części ciała. Jest to mniej powszechne zjawisko, ale bardzo niebezpieczne. Ponieważ blokuje jedną z głównych żył mózgowych.

Rozpoznanie zakrzepicy

Prawidłowa i szybka diagnoza zakrzepicy jest kluczem do skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom takim jak zatorowość płucna czy zawał serca. Jeżeli u pacjenta wystąpią takie objawy, jak obrzęk, ból kończyny lub trudności w oddychaniu, lekarz weźmie pod uwagę podejrzenie zakrzepu i zleci szereg badań.

Najczęstsze badania w przypadku podejrzenia zakrzepów krwi:

• USG Doppler naczyń krwionośnych

Najczęściej stosowane badanie nieinwazyjne. Umożliwia obejrzenie przepływu krwi oraz wszelkich zwężeń i blokad spowodowanych przez skrzep krwi.

• Badania krwi – D-dimery

Wykrywają obecność produktów rozpadu skrzepu krwi. Podwyższone wartości mogą świadczyć o obecności skrzepu, nie są jednak jednoznaczne - jeśli wynik jest dodatni, wykonuje się dalsze badania.

• Angiografia TK lub angiografia MR

Wykazują one naczynia krwionośne i skrzepy krwi w płucach, mózgu lub innych głębszych częściach ciała. Stosuje się je głównie w przypadku podejrzenia zatorowości płucnej lub udaru mózgu.

• Rentgen płuc

Stosuje się ją głównie w szczególnych przypadkach, np. zatorowości płucnej.

Wczesna i dokładna diagnoza jest kluczowa dla wdrożenia odpowiedniego leczenia i zapobiegania powikłaniom, takim jak przedostanie się skrzepu do krwiobiegu, co może prowadzić do zawału serca lub zatoru. Jeśli podejrzewasz u siebie zakrzep krwi po urazie lub odczuwasz typowe objawy zakrzepicy, nie wahaj się udać do lekarza.

Jak leczy się zakrzepicę i co pomaga?

Leczenie zakrzepicy zależy od jej rodzaju, umiejscowienia i ryzyka powikłań. Celem jest zatrzymanie wzrostu skrzepu, zapobieżenie jego uwolnieniu oraz, jeśli to możliwe, przyspieszenie jego rozpuszczenia. Ważną częścią leczenia jest również zapobieganie nawrotom zakrzepów krwi.

Jak leczy się zakrzepicę?

• Rozrzedzanie krwi (leczenie przeciwzakrzepowe)

Najbardziej powszechna forma leczenia. Zapobiega tworzeniu się nowych zakrzepów i zmniejsza ryzyko zatorów. Stosuje się leki takie jak heparyna, warfaryna lub nowsze leki przeciwzakrzepowe.

• Rozpuszczanie skrzepów (trombolityki)

W przypadku ciężkiej lub zagrażającej życiu zakrzepicy (np. zatorowości płucnej) podaje się leki, które bezpośrednio rozpuszczają skrzep. Stosuje się je w szpitalu pod ścisłym nadzorem.

• Pończochy uciskowe

Noszenie pończoch jest szczególnie zalecane w przypadku zakrzepicy nóg, aby wspomóc powrót żylny i zmniejszyć obrzęk.

• Zabieg chirurgiczny lub terapia cewnikowa

W rzadkich przypadkach, gdy leki nie pomagają lub istnieje bezpośrednie zagrożenie życia, skrzeplinę można usunąć mechanicznie.

Co pomaga w leczeniu zakrzepicy jako część wsparcia leczenia?

• Ruch

Krótkie spacery, lekkie ćwiczenia i aktywacja mięśni łydek pomagają poprawić przepływ krwi.

• Zdrowy styl życia

Unikanie palenia, picia alkoholu, nadwagi i długotrwałego siedzenia.

• Nawodnienie

Pitie dostatočného množstva vody znižuje riziko zahustenia krvi.

• Dieta bogata w określone składniki odżywcze/suplementy diety

Skonsultuj się z lekarzem w sprawie odpowiednich produktów spożywczych podczas przyjmowania leków rozrzedzających krew. Na przykład Omega 3.

Jak rozpuścić skrzepy?

Na pytanie, jak rozpuścić skrzepy, odpowiedź brzmi: połączenie leczenia farmakologicznego z dietą. Samoistne „rozpuszczenie” nie jest zjawiskiem powszechnym – leki takie jak leki trombolityczne mogą znacznie przyspieszyć ten proces, jednak zawsze powinien je podawać lekarz.

Jeśli rozwinęła się u Ciebie zakrzepica w ramieniu lub nodze, leczenie zazwyczaj przebiega według podobnych zasad, chociaż szczegóły procedury zależą od lokalizacji.

Zapobieganie zakrzepicy i czynniki ryzyka

Zapobieganie zakrzepicy jest bardzo ważne, zwłaszcza jeśli należysz do grupy ryzyka. Choć nie wszystkim przypadkom można całkowicie zapobiec, istnieją skuteczne sposoby na zmniejszenie ryzyka wystąpienia zakrzepu krwi i ochronę zdrowia.

Najczęstsze czynniki ryzyka zakrzepicy:

• Brak ruchu – długotrwałe siedzenie, podróżowanie, długi bezruch po zabiegach
• Wiek powyżej 60 lat
• Otyłość i palenie
• Antykoncepcja hormonalna lub terapia hormonalna
• Ciąża 
• Wywiad rodzinny w kierunku zakrzepicy lub genetycznych zaburzeń krzepnięcia krwi
• Rak i niektóre choroby przewlekłe (np. układu krążenia)
• Przebyta zakrzepica lub zatorowość
• Urazy i operacje – często powodują powstanie skrzepu krwi po urazie.

Zapobieganie zakrzepicy: Co możesz zrobić?

• Pravidelný pohyb

Codzienne spacery, rozciąganie, ćwiczenia. Jeśli siedzisz przez dłuższy czas, regularnie ćwicz nogi (np. wykonując krążenia wokół kostek).

• Dieta

Utrzymuj optymalną wagę, nie pal, ogranicz alkohol i tłuste potrawy.

• Pończochy uciskowe

Mogą być bardzo pomocne, zwłaszcza w podróży lub po operacji.

• Regularne badania lekarskie

Jeśli należysz do grupy ryzyka lub wystąpiła u Ciebie zakrzepica, monitoruj swój stan zdrowia we współpracy z lekarzem..

• Leki rozrzedzające krew

W przypadkach zwiększonego ryzyka lekarz może zalecić profilaktyczne podawanie leków przeciwzakrzepowych.

Właściwa profilaktyka i odpowiedzialne podejście do czynników ryzyka mogą znacznie zmniejszyć ryzyko powstawania zakrzepów, poprawić jakość życia i zapobiec niebezpiecznym powikłaniom, takim jak zatorowość płucna czy zawał serca. W razie wątpliwości zawsze skonsultuj swój stan ze specjalistą.

Suplementy diety wspomagające zapobieganie tworzeniu się zakrzepów

Prawidłowy skład diety odgrywa również ważną rolę w dbaniu o zdrowie układu naczyniowego i zapobieganiu zakrzepom. Niektóre składniki odżywcze mogą pozytywnie wpływać na krążenie krwi i zmniejszać ryzyko powstawania zakrzepów:

• Venadom - ma na celu nie tylko usunięcie niechcianych złogów, ale również odżywienie ściany naczynia, która z wiekiem traci swoją wytrzymałość i elastyczność, co stopniowo może prowadzić do różnych chorób układu sercowo-naczyniowego.
• Kwasy tłuszczowe omega-3 – działają przeciwzapalnie i zapobiegają zlepianiu się płytek krwi, zmniejszając tym samym ryzyko tworzenia się skrzepów.
• Magnez – pomaga rozluźnić ściany naczyń krwionośnych i przyczynia się do utrzymania stabilnego ciśnienia krwi.
• Witamina C – silny przeciwutleniacz, który wzmacnia ściany naczyń krwionośnych i zmniejsza ich podatność na uszkodzenia.
• Witaminy z grupy B (szczególnie B6, B12 i kwas foliowy) – przyczyniają się do regulacji poziomu homocysteiny we krwi, której podwyższony poziom może zwiększać ryzyko zakrzepicy i innych problemów sercowo-naczyniowych.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza w przypadku podejrzenia wystąpienia zakrzepu krwi?

Wczesne rozpoznanie i leczenie może zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak zawał serca czy zatorowość płucna. Mimo że zakrzepica jest poważnym schorzeniem, można sobie z nią poradzić przy odpowiednim podejściu i profilaktyce.

W przypadku podejrzenia wystąpienia zakrzepu krwi niezwykle ważne jest, aby nie opóźniać wykonania badania. Wczesna diagnoza i leczenie mogą zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak zatorowość płucna, zawał mięśnia sercowego lub udar.

Należy natychmiast zgłosić się do lekarza, jeżeli zauważysz::

• Nagły i jednostronny obrzęk kończyny (często łydki lub uda w przypadku zakrzepicy w nodze, ale także barku lub przedramienia w przypadku zakrzepicy w ręce).
• Ból, ucisk lub uczucie ciągnięcia w kończynie, które nasila się podczas ruchu lub dotyku.
• Zmiany koloru skóry – zaczerwienienie, bladość lub niebieskawy odcień.
• Podwyższona temperatura w dotkniętym obszarze w porównaniu do innych części ciała.
• Duszność, przyspieszony oddech lub ból w klatce piersiowej – mogą to być objawy zatorowości płucnej.
• Zawroty głowy, nagłe osłabienie, problemy z mową lub równowagą – jeśli skrzep dotrze do mózgu.
• Bolesny obrzęk po urazie – zwłaszcza jeśli jest miejscowy i nie ustępuje, może to być zakrzep krwi po urazie.