Obsah
Co to jest dopamina?
Być może już słyszałeś o dopaminie, znanym jako "hormon szczęścia", który jest kluczowy dla naszego dobrego samopoczucia. Ale czym właściwie jest dopamina? Jest to rodzaj neuroprzekaźnika produkowanego w naszym organizmie, którego zadaniem jest chemiczne przekazywanie informacji pomiędzy komórkami nerwowymi. Jest to zatem związek biochemiczny zaliczany do katecholamin. Odgrywa kluczową rolę w regulacji naszego nastroju, motywacji, ruchu i ogólnego samopoczucia emocjonalnego.
Czy wiesz, że słuchając ulubionej piosenki czujesz się szczęśliwy, zwiększając poziom dopaminy?
Jak powstaje dopamina?
- etap - Proces tworzenia rozpoczyna się od syntezy niezbędnego aminokwasu fenyloalaniny, który możemy pozyskać z pożywienia. Następnie fenyloalanina jest przekształcana w tyrozynę przez enzym hydroksylazę fenyloalaniny.
- etap - Tyrozyna jest następnie hydroksylowana do dihydroksyfenyloalaniny (L-DOPA) dzięki enzymowi hydroksylazie tyrozynowej. Wraz z późniejszym utworzeniem grupy hydroksylowej (-OH) dodaje się ją do pierścienia aromatycznego tyrozyny.
- etap - Następnie L-DOPA ulega dekarboksylacji, czyli usuwaniu z grupy karboksylowej (COOH) za pomocą enzymu dekarboksylazy DOPA. Wtedy wytwarzana jest dopamina.
- etap - Dopamina jest magazynowana w pęcherzykach synaptycznych w neuronach. Kiedy dopamina zostaje uwolniona do szczeliny synaptycznej podczas impulsu nerwowego, wiąże się następnie z receptorami dopaminy na błonie postsynaptycznej, gdzie informacja jest przekazywana między neuronami.
Odnośnie wspomnianych receptorów dopaminy należy wspomnieć, że należą one do grupy receptorów białka G i dzielą się na pięć typów: D1, D2, D3, D4 i D5.
- Receptory D1 i D5 są związane ze stymulacją cyklazy adenylanowej.
- Receptory D2, D3 i D4 są związane ze stymulacją cyklazy adenylanowej.
Jaka jest funkcja dopaminy w organizmie człowieka?
Jakie znaczenie w naszym organizmie ma dopamina? Oprócz tego, że nazywana jest „hormonem szczęścia”, możemy potwierdzić, że jest naprawdę bardzo ważna w zakresie dobrego samopoczucia emocjonalnego. Ma jednak także inne korzystne działanie na nasz organizm:
- Regulacja nastroju - w mózgu dopamina powoduje uczucie szczęścia oraz wpływa na nastrój i reakcje emocjonalne. Jej brak może powodować pogorszenie nastroju, a w najgorszym przypadku zaburzenia psychiczne.
- Funkcje poznawcze – dopamina jest ważna dla takich funkcji jak pamięć, uwaga, uczenie się i koncentracja. Może pomóc w wykonywaniu różnych zadań lub przetwarzaniu informacji.
- Motywacja - jest kluczem w systemie nagradzania mózgu, promuje pewność siebie i motywację.
- Koordynacja ruchów – optymalny poziom dopaminy jest niezbędny do prawidłowej koordynacji i kontroli ruchów oraz małej motoryki. Wpływa na ogólną aktywność ruchową, a w przypadku niedoborów może prowadzić do choroby Parkinsona, której objawami są sztywność, drżenie (drżenie różnych części ciała) czy ogólne problemy z poruszaniem się.
- Kontrola podejmowania decyzji - wiąże się również z kontrolą impulsów behawioralnych, rozważeniem ostatecznej decyzji i analizą opcji, a zwłaszcza pomaga przeciwstawić się impulsywnym działaniom.
- Układ hormonalny - uwalnia niektóre hormony, w tym prolaktynę, która jest producentem mleka matki.
- Regulacja snu – dla zdrowego snu ważny jest optymalny poziom dopaminy.
Jak objawia się niedobór dopaminy?
Niedobór dopaminy może mieć znaczący negatywny wpływ na normalne funkcjonowanie i ogólną jakość życia.
- Choroba Parkinsona
Niedobór dopaminy w mózgu, szczególnie w obszarze substantia nigra, prowadzi do powstania tej nieprzyjemnej choroby. Jej objawami są sztywność mięśni, drgawki, niewyraźna mowa, spowolnione ruchy (bradykinezja), skurcze mimiczne oraz problemy z koordynacją.
- Choroba niespokojnych nóg
Jednym z objawów jest także ciągła potrzeba poruszania kończynami, która najczęściej pojawia się w czasie odpoczynku, co przyczynia się do pogorszenia jakości snu.
- Niespokojny sen
Ponieważ dopamina pomaga regulować sen, jej niedobór może prowadzić do bezsenności lub zmęczenia.
- Depresja
Ponadto jedną ze śmiertelnych konsekwencji braku dopaminy może być depresja. Jej objawami są smutek, beznadzieja i zmęczenie.
- Schizofrenia
Naukowcy odkryli, że brak lub odwrotnie nadmiar dopaminy może prowadzić do schizofrenii. Jej przejawami są urojenia, halucynacje lub zdezorganizowane myślenie.
- Zmniejszone libido
- Upośledzona pamięć
- Problemy z koncentracją.
Osoby z niskim poziomem dopaminy mogą doświadczać zaburzeń uwagi. Jeśli nasza kora przedczołowa nie działa prawidłowo, mogą pojawić się objawy ADHD (zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi).
Jak wspomóc produkcję dopaminy?
- Dieta
- Pokarmy bogate w tyrozynę
Kurczak, wołowina, jajka, nabiał, migdały, awokado, banan, jabłko, warzywa liściaste, fasola, soja, groszek, soczewica, czekolada, migdały, nasiona sezamu, pestki dyni, zielona herbata..
- Kwasy tłuszczowe omega-3
Łosoś, tuńczyk, orzechy włoskie, chia i nasiona lnu.
- Przeciwutleniacze
Kolorowe warzywa i jagody.
- Ruch i sport
Regularne ćwiczenia i aktywność fizyczna, taka jak joga, bieganie, jazda na rowerze, pływanie lub zwykły spacer na łonie natury, zwiększą poziom nie tylko dopaminy, ale także innych ważnych neuroprzekaźników, takich jak endorfiny i serotonina.
- Ćwiczenia medytacyjne i oddechowe
Łagodzą stres i niepokój, podnosząc poziom dopaminy w organizmie.
- Realizowanie ulubionych zainteresowań i ciekawych zajęć
Twoje ulubione zajęcia sprawiają Ci szczególną przyjemność, a to właśnie za sprawą dopaminy, która towarzyszy wykonywaniu czynności.
- Interakcja społeczna
Spędzanie czasu z rodziną, przyjaciółmi lub okazjonalne spotkania towarzyskie poprawiają samopoczucie psychiczne, a także produkcję dopaminy.
- Sen
- Czas pod słońcem
Witamina D, której poziom zwiększa się podczas opalania, jest również kluczem do wspierania produkcji dopaminy.
- Supelmenty diety
Możesz także uzupełnić dopaminę w postaci suplementów diety. Na przykład w postaci witaminy D, probiotyków, L-tyrozyny, L-DOPA czy miłorzębu japońskiego. Suplementy te nadają się także dla dzieci od 14 roku życia oraz seniorów w celu wsparcia zdrowia psychicznego. Nie zaleca się stosowania ich u kobiet w ciąży, gdyż mogą zakłócać laktację. Pomagają zmniejszyć apetyt, wspomagają naukę, lepszą pamięć, zmniejszają stres, poprawiają nastrój i nie należy ich łączyć z białkami, co wówczas zmniejsza skuteczność. Oczywiście należy przestrzegać dziennej dawki. Dla dorosłych jest to 1-5 kapsułek dziennie, dla dzieci od 14 do 18 roku życia 1-2 kapsułki dziennie.
Istnieją cztery rodzaje hormonów szczęścia, oprócz dopaminy są to oksytocyna, serotonina i endorfina.
Co może powodować zbyt wysoki poziom dopaminy w organizmie?
Zarówno niedostateczny, jak i nadmierny poziom dopaminy może naprawdę zaszkodzić naszemu zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Gdy produkcja dopaminy nagle staje się zbyt wysoka, wywołuje to nawet szkodliwe, ogromne uczucia euforii, które mogą prowadzić np. do zaburzeń snu lub uzależnień. Konieczne jest zatem utrzymanie równowagi i optymalnego poziomu dopaminy, aby zapobiec późniejszym negatywnym skutkom.
- schizofrenia
- zwiększona agresywność
- problemy ze snem
- niepokój i zwiększony stres
- zły humor
- utrata kontroli
- nadmierna energia
- zachowanie impulsywne
- otyłość
Na czym polega detoks dopaminowy i kiedy jest wskazany?
Detoks dopaminowy, czyli post dopaminowy, to tzw terapia poznawczo-behawioralna (CBT), której celem jest pomaganie osobom z niezdrowymi sposobami zachowania i myślenia oraz rozwijanie zdrowych praktyk.
Kiedy nasz mózg przyzwyczaja się do częstych i wysokich dawek dopaminy, na przykład z palenia papierosów, potrzebuje coraz częstszych czynności, aby czuć się tak samo euforycznie jak wcześniej. Często nie zdajemy sobie sprawy, że cierpimy również z powodu tak powszechnych problemów, jak spędzanie zbyt dużej ilości czasu w sieciach społecznościowych.
Nie każdy jest w stanie ją stłumić, dlatego ważne jest, aby minimalizować ryzyko wytworzenia jeszcze większej ilości dopaminy. Następnie zalecany jest detoks dopaminowy. Pomoże osobie uświadomić sobie swoje niezdrowe, uzależniające zachowanie i nauczyć się żyć w inny sposób.
Pokażemy Ci, jakie są najczęstsze uzależnienia od dopaminy i od każdego z nas zależy, jak sobie poradzimy z detoksem dopaminowym. Tutaj jest kilka z nich:
- portale społecznościowe
- Gry wideo
- hazard
- alkohol
- narkotyki
- używanie środków uzależniających
- papierosy
- kofeina
- uzależnienie seksualne
- przejadanie się.
Oczywiście taki post ma również negatywny wpływ na naszą psychikę, a objawia się to różnymi objawami:
- lęk
- ciągły niepokój
- agresja i drażliwość
- ból głowy
- depresja
- brak motywacji.
